Algemeen

• Het weerstandsvermogen is de mate waarin financiële risico’s kunnen worden opgevangen zonder dat dit gevolgen heeft voor bestaand beleid. Het weerstandsvermogen is onder te verdelen in een incidenteel weerstandsvermogen voor het opvangen meer eenmalige risico’s en een structureel weerstandsvermogen voor het opvangen van meerjarige risico’s.  

Het weerstandsvermogen kan worden uitgedrukt als de verhouding tussen:

1. De weerstandscapaciteit, zijnde de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken;
2. Alle risico’s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie.

• In de begroting 2014 is, bij resultaat 2.3 Reservepositie en weerstandsvermogen zijn in balans met de risico’s (Domein Burger en Bestuur),  voor het jaar 2018 uiteindelijk een ratio voor het weerstandsvermogen van 1,0 afgesproken. In de werkelijkheid komt de ratio incidenteel weerstandsvermogen uit op 1.23

Ontwikkelingen risico's

Het afgelopen jaar heeft de in de begroting opgenomen risico's niet geleid tot een beroep op het weerstandsvermogen. Er zijn wel  meer kosten gemaakt voor o.a. de WMO maar deze zijn opgevangen binnen de exploitatie. Het totale overzicht van risico's is wel gewijzigd. Er is een risico's lager ingeschat (o.a. waardevermindering grond lagedijk), is het volume van de garantstellingen toegenomen (aangepast aan datgene wat in de begroting 2019 is opgenomen  en zijn er een nieuw risico's toegevoegd (o.a. afrekening ned-vang).
De effecten op ratio's  worden weergegeven bij het incidenteel- en structureel vermogen.

Incidenteel weerstandsvermogen

De incidentele weerstandscapaciteit bestaat uit die reserves waar nog geen verplichting op rust of  waarvan de besteding nog kan worden gewijzigd. Daarnaast wordt rekening gehouden met stille reserves. In de jaarrekening 2018 wordt rekening gehouden met de stille reserve die aanwezig is op gronden en gebouwen waarover de gemeente beschikt.

Ratio incidenteel weerstandsvermogen
Op basis van de beschikbare en de benodigde incidentele weerstandscapaciteit kan het weerstandsvermogen worden bepaald. De incidentele risico’s afgezet tegen de beschikbare incidentele capaciteit geeft een ratio van 1.23 (voldoende, streefwaarde is 1.0).

Totale beschikbare reserves (incl. stille reserves) die ingezet
kunnen worden voor het opvangen vanrisico’s                   14.790
_______________________________________________________ = ratio weerstandsvermogen = 1.23
Totale incidentele risico’s                             12.065
(bedragen x € 1.000)

Structureel weerstandsvermogen

De structurele weerstandscapaciteit bestaat uit de onbenutte belastingcapaciteit en de post onvoorzien. Voor de onbenutte ozb-capaciteit gaan wij uit van het verschil tussen het artikel-12-norm-tarief en het laatst vastgestelde tarief.

Wanneer in 2018 het artikel-12-norm-tarief in Schagen was geheven, had dit een extra opbrengst opgeleverd van € 2,2 miljoen. Dit is voldoende om de structurele risico’s van
 € 567.000 op te vangen. Daarnaast is er nog onbenutte belastingcapaciteit in de vorm van onder andere de post voor onvoorziene uitgaven, de toeristenbelasting, forensenbelasting, precariobelasting, hondenbelasting, en de reclamebelasting. In geval van nood kan dit aangesproken worden.

Beschikbare belastingcapaciteit      2.200
________________________________    _____ = 4.0
Structurele risico’s                        567

Top 10 incidentele risico's jaarrekening 2018

UIt de grafiek blijkt dat alle risico's zijn opgenomen in het oranje vlak. Dit wil zeggen dat deze risico's redelijk aanvaardbaar zijn en een gematigde impact hebben.
De gemeente heeft geen risico's ingeschat met een grote kans en grote financiële impact (het rode vlak).

Toelichting op de risico's
Onderstaand een korte toelichting op de 5 grootste risico's

Garantstelling: de gemeente staat garant voor ruim 79 miljoen aan leningen. Op het moment dat een instelling in gebreke blijft om de lening waarvoor de gemeente garant staat af te lossen kan de gemeente worden aangesproken (Domein inwoner en bestuur).

Precario op belastingen: De gemeente heeft het afgelopen jaar het gebruik van gemeente grond doordat daar kabels in liggen via een belasting in rekening gebracht bij Liander.
Liander heeft bezwaar gemaakt. In theorie is er nog een kleine kans dat Liander alsnog in het gelijk wordt gesteld(Domein inwoner en bestuur).

Grondexploitatie Lagedijk: Hoewel de gronden zijn gewaardeerd tegen marktprijzen is er een kans dat de gemaakte kosten niet terugverdiend kunnen worden. (Economisch domein)

Verbonden partijen: Er is een kleine kans dat de gemeente wordt aangesproken als één van de verbonden partijen, waarin de gemeente deelneemt, in gebreke blijft (Domein inwoner en bestuur).

Leningen aan derden: dit betreft leningen aan verenigingen en stichtingen, maar ook de startersleningen en duurzaamheidsleningen (Domein inwoner en bestuur).

Kengetallen

Naar aanleiding van het rapport van de Adviescommissie Vernieuwing van de begroting en verantwoording van gemeenten zijn gemeenten verplicht om met ingang van 2016 financiële kengetallen in deze paragraaf in de begroting op te nemen. De aanleiding van het rapport was de wens om de kaderstellende en controlerende rol van de raad  te versterken. Het gebruik van kengetallen is om de financiële positie van gemeenten weer te geven en te kunnen vergelijken.

Hieronder wordt een toelichting gegeven op de gegevens van bovenstaande tabel.

Netto schuldquote
De netto schuldquote geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken. Een percentage tot 100% is als voldoende aan te merken. Het percentage voor 2018 komt uit op 35,4% Bij dit kengetal geldt hoe lager hoe beter. De quote voor de jaarrekening 2018 is t.o.v. 2017 gestegen, doordat in 2018 een lening is aangetrokken met een looptijd langer dan 1 jaar.

De solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger het percentage hoe beter. Een percentage van rond de 50% is voldoende. Het percentage waar wij op uitkomen is 40,1%. Dit is niet erg, zolang de exploitatie sluitend is en er dus budget is om de rente en aflossingen op vreemd vermogen te voldoen.

Structurele exploitatieruimte
Het financiële kengetal structurele exploitatieruimte geeft aan hoe groot de structurele vrij ruimte binnen de vastgestelde begroting is. Daarnaast geeft dit kengetal ook aan of de gemeente in staat is om de structurele tegenvallers op te vangen dan wel of er nog ruimte is voor  nieuw beleid. Hoe hoger dit percentage hoe beter. De gemeente Schagen komt uit op een percentage van 3,6%.

Kengetal grondexploitatie
Het financiële kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (boekwaarde) is ten opzichte van de jaarlijkse baten. Een norm bepalen voor dit kengetal is lastig. De boekwaarde van de gronden in bezit zegt namelijk nog niets over de relatie tussen de vraag en aanbod van woningbouw dan wel m2-bedrijventerrein. Maatwerk is hiervoor van toepassing, dat wil onder andere zeggen; hoeveel woningen of m2-bedrijventerrein zijn gepland, het type en op welke plek. Daarnaast is het van wezenlijk belang wat de te verwachte vraag zal zijn. Dit vergt meer onderzoek dan naar voren komt uit het genoemde kengetal. De boekwaarde van de gronden geeft wel weer of een gemeente veel middelen heeft gestopt in haar grondexploitatie. Dit geld dient namelijk ook nog terugverdiend te worden. Om vorengenoemde redenen is geen norm verbonden aan het kengetal grondexploitatie, echter hoe lager hoe beter. De Provincie Noord-Holland beoordeelt een percentage lager dan 20% als weinig risicovol.

Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeenten zich verhoudt ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Het percentage van 100% wil zeggen dat we op het landelijk gemiddelde zitten. Hoe lager dit percentage, hoe beter dat is.